Çarın Yaveri
Çarın Yaveri
Sinema
Onat Kutlar Sinema Salonu
Sürgünde Bir Yıldız: Ivan Mosjoukine
Rus tiyatro ve sinema oyuncusu Ivan Mosjoukine (1889-1939) sessiz sinemanın efsanevi isimlerinden biri. 1911’de Çarlık Rusya’sında başlayan sinema kariyeri, Mosjoukine’i dünyanın en sevilen jönlerinden biri hâline getirmiş ve ilerleyen senelerde birçok ülkede film çekebilmesinin kapılarını açmıştı.
1919’da eşi Nathalie Lissenko, yönetmen Alexandre Volkoff ve Yakov Protazanov ile birlikte Yalta'dan bindikleri bir gemiyle İstanbul üzerinden, film çeke çeke Paris’e ulaşan Mosjoukine Fransa’da göçmen Rusların kurduğu Albatros şirketi için iddialı filmler çekti. Sovyetler Birliği’nde kalan eski filmleri gösterimden çekilmesine karşın Mosjoukine’in yüzü, Kuleshov'un film montajı denemesinde kullanılan görsellerin arasında yer almasıyla âdeta ölümsüzleşti.
1920’lerin sonunda uluslararası başarıları nedeniyle Hollywood’a da davet edilen Mosjoukine o yıllarda sesli sinemaya geçen Amerikan film endüstrisine uyum sağlayamayarak Avrupa’ya döndü ve bu kez çoğu Almanya'da olmak üzere önemli sessiz filmlerde yer aldı. 1930’ların başında sesli sinema kariyerini Fransa’da sürdürmeye çalıştı, ancak eski başarısına bir daha ulaşamadı.
Sadece iki filme yer verebildiğimiz bu program ile Mosjoukine’in zengin filmografisine daha az bilinen, aykırı filmlerinden ikisiyle giriş yapmak istedik.
Cehennem Ateşi (Le brasier ardent) Mosjoukine'in oynadığı yüze yakın film arasında kendi yönettiği iki filmden biri. Fransızların dünyaca çok sevilen Fantômas, Les vampires gibi dedektif janrındaki filmlerine doğrudan göndermelerle dolu bu filmin bir başka özelliği de gerçeküstücü sahneleri ve deneysel teknikleri öykünün akışına yedirerek kullanması. Film on bir dakika süren kâbus sahnesiyle başlıyor. Bu kâbusta Mosjoukine oyuncu olarak ne kadar çok yönlü olduğunu ispat edercesine şeytandan rahibe, dilenciden şovmene, kılıktan kılığa girmiş.
Çarın Yaveri (Der Adjutant des Zaren) ise, Mosjoukine’in Hollywood’dan döndükten sonra çektiği, belki de yaşadığı hayal kırıklığından sonra ona kendini oyuncu olarak yeniden ispat etme şansı veren bir romantik komedi ve casusluk filmi. Ayrıca, 1912’de geçen bu filmde kendisi gibi Çarlık Rusya’sından Avrupa’ya göç etmiş bir ekiple gayet iyi bildikleri, artık sona ermiş bir dönemi yeniden canlandırıyor olmaları da ilginç.
Bu iki film, Mosjoukine’in beyazperdedeki karizmasını ve gerek bütün vücudu gerek yüzündeki en küçük mimikler yoluyla kamera ile kurduğu yakın ilişkiyi, âdeta dans edercesine her sahneye nasıl hâkim olduğunu açıkça gözler önüne seriyor." (Elif Rongen Kaynakçı - Eye Filmmuseum Sessiz Film Küratörü)
Çarın Yaveri (Der Adjutant des Zaren)
Yönetmen: Vladimir Strizhevsky
Senaryo: Vladimir Strizhevsky
Oyuncular: Ivan Mosjoukine, Carmen Boni, Eugen Burg
Almanya / 1929 / Siyah Beyaz
Dil: Sessiz / Danca Arayazılı / Türkçe Altyazılı / Canlı Müzikli
Süre: 91 dk.
1912 sonbaharında, çarın yaveri Prens Boris Kurbski, bozulan nişanının ardından trenle yalnız başına St. Petersburg’a dönmektedir. Yemekli vagonda genç ve güzel İtalyan Helena di Amore’nin yemek siparişi vermeye çalışırken iletişim kurmakta zorlandığını görür. Prens, genç kadına tercüman olmakla kalmaz, pasaportu çalındığında eşi rolünü oynayarak sınırı geçmesine de yardımcı olur. St. Petersburg’a vardıktan sonra yeni evli rolünden çıkmaya fırsat bulamayan Boris ve Helena çok geçmeden âşık olup gerçekten evlenir. Çarın yaveri, tatlı bir tesadüfle tanışıp evlendiği kadının gerçek kimliğini ancak nikâhtan sonra öğrenecektir.
Mosjoukine’in zor bulunan filmlerinden biri olan Çarın Yaveri’nin tek kopyası Danimarka film arşivindedir. Az bilinmekle birlikte sessiz sinemanın son dönemine dair çok iyi fikir veren filmlerden biri. Mosjoukine gibi Sovyet devriminin ardından ülkeyi terk eden Ukraynalı yönetmen Strizhevsky, anavatanına duyduğu özlemi Avrupa’da çektiği filmlere yansıtan deneyimli bir oyuncu ve senarist. Etkileyici sinematografisi Nikolai Toporkoff'a ait filmde iki başrol arasındaki kimya kadar sürükleyici aksiyon da seyirciyi içine çekiyor. Romantik komedi olarak başlayan, gitgide casusluk ve aksiyon türlerine dönüşen filmde Mosjoukine tıpkı Cary Grant gibi romantik başrol karizmasıyla gerek komedi yeteneğini birleştirmesi gerek dramın ağırlığını taşıyabilmesiyle performansını bir güç gösterisine dönüştürüyor.
Film, Cenk Erdoğan’ın canlı performansı eşliğinde gösterilecek.
Filmin hakları ve DCP'nin temini için Det Danske Filminstitut'e teşekkür ederiz.
*Sessiz Perşembe gösterimlerine katkılarından dolayı Kurukahveci Mehmet Efendi’ye teşekkür ederiz
Sinematek/Sinema Evi biletleri, mobilet.com adresinden satın alınabilir.
Sinematek/Sinema Evi programındaki filmlerin bilet ücreti: Tam 40 TL ve 50 TL’dir. Öğrenciler, 65 yaş üstü vatandaşlar, gazi ve engelliler; paso/kart/kimlik göstererek, temsilimizden %50 indirimli yararlanabilirler.
Film gösterimleri esnasında telefonların sesinin kapanmasını, cep telefonu kullanılmamasını, fotoğraf çekilmemesini, filmin video kaydının alınmamasını önemle hatırlatırız.
Yerlerimiz numarasız olduğundan filmlere vaktinde gelmeniz rica olunur. Film başladıktan sonra salona seyirci alınmaz.
Filmlerimizde, programda aksi belirtilmedikçe ara yoktur.
Filmlerimiz orijinal dilinde, Türkçe altyazı ile gösterilir. Diğer altyazı seçenekleri mevcut ise programda belirtilir.